Sahneye çıkmayalı aylar oluyor. Çıkıp canlı müzik dinlemeyeli de öyle. Korona günlerinde dünyanın her yerinde blues’cular kös kös oturmakla meşgul. Ancak instagram’da karşıma çıkıveren bir fotoğraf, dibe vurmuş blues-heyecan göstergesine tavan yaptırmaya yetti. Ortaya bomba gibi düşen bu kare, blues tarihi ve kültürü adına uzun zamandır gördüğümüz en büyük şey. Blues dünyasının tartışmasız en gizemli ve en meşhur figürü Robert Johnson’ı Come On In My Kitchen, Little Queen of Spades gibi klasikleri, hakkındaki sayısız tuhaf hikaye ve yalnızca iki fotoğrafı ile biliyoruz. Şu takım elbiseli, şapkalı fotoğraf ve ağzında sigarasıyla çektirdiği diğeri. Hazelhurst Mississippi doğumlu blues’cu, kısa yaşamı boyunca şan, şöhret, para görmemiş, daha sadece yirmi yedi yaşındayken şaibeli bir şekilde ölmüş ve ardında iki fotoğraf ve uzunca bir süre kıymeti bilinmeyecek bazı şarkılar bırakmıştı. Ne zaman ki bir takım genç İngiliz çocuklar, bu şarkıları cover’layıp popüler hale getirdi, Robert Johnson’ın kıymeti o zaman anlaşıldı desek yanlış olmaz.
Ortalık, “British Invasion” ile birlikte fenomene dönüşen bu adam hakkında her şeyi öğrenmek isteyen meraklılarla doldu ancak bilgi o kadar azdı ki, iş kaçınılmaz olarak efsanelere doğru evrildi. Blues tarihi hakkında hiçbir şey bilmiyorsanız bile, şu dört yol ağzına gidip ruhunu şeytana satan gitarcıyı duymamış olamazsınız. Bu küçücük yazıda efsanelere değinecek değilim. Bu konuda sayısız kitap ve belgesel var. Özellikle Netflix belgeseli ReMastered: Devil at The Crossroads’u seyrederseniz gizemli hikayelerin tamamını kapsıyor. Hal böyle olunca, Robert Johnson hakkında yeni bir bilgi ortaya çıkması blues dünyası için büyük olay. Üstelik bu seferki epey büyük. Annye C. Anderson, Robert Johnson’ın üvey kardeşi. Sonunda canına tak etmiş, Preston Lauterbach’a dönüp demiş ki, “Ben anlatacağım, sen de yazacaksın.” Sonra da çıkartıp masaya bir fotoğraf bırakmış. “Bunu kapağa koyarsan, çok satacağından emin olabilirsin.” İşte instagram’da karşıma çıkan kare, Robert Johnson’ın bilinen üçüncü fotoğrafı.
Bir otomatta, elinde yine gitarı, bu kez kocaman gülümsüyor. Robert Johnson’a dair her şey bize – en azından bana – çok eskide kalmış gibi geliyor. Bu sebeple doksan iki yaşında da olsa, yaşayan bir kardeşinin olmasını hayretle karşıladığımı söylemeliyim. Hachette’in bastığı kitap Haziran başında yayınlandı. Çıktığı gibi alıp okudum. Yalnızca blues tarihi meraklılarının ilgisini çekecek bir kitap da değil. Yüzyıl başı Amerikası, ekonomik buhran, ırkçılık ve bunların ışığında bir sınıfın gündelik hayatına ışık tutan ve rahat okunan bir metin olmuş. Kitabın küçük bir zenci kızın müzisyen abisiyle ilgili anılarından ibaret olduğunu düşünüyorsanız, o da değil. “Spoiler” vermek niyetinde değilim ama içindekiler sayfasına baktığınızda bile göreceğiniz üzere, kitabın Robert Johnson anıları ile ilgili kısmı yalnızca ilk yarısı. Bu ilk bölümün de epey tatmin edici olduğunu söylemeliyim. Robert’ın gitarı olan ilişkisinden, en sevdiği yemeğe, giyim kuşamına kadar pek çok bilgi ile dolu. Sonrası ise bambaşka bir mecraya açılıyor. Kitabın “Afterlife” isimli ikinci bölümü, Johnson’ın ölümünden uzun yıllar sonra, 60larda başlayan müthiş telif savaşlarını konu alıyor.
Ünü arttıkça Amerika’nın dört bir yanından avukatlar, yapımcılar, sözde akrabalar ve gayrı-meşru çocuklar, telif pastasından kapabildiklerini koparmak için, Johnson’ın tek varisi Sister Carrie ile sıkı bir mücadeleye girişiyorlar. Bu savaşta Sister Carrie’ye en büyük destek, genç ve okumuş küçük üvey kardeş Annye’den (ki kendisine Ms. Anderson demek durumundayız) geliyor.Bugün baktığımızda, Robert Johnson, ne gelmiş geçmiş en iyi şarkıcı, ne de en iyi gitarist.
Ama blues’un kaynağında duran bu adamın ardından gelen herkes için modern blues’un temelini attığı tartışmasız bir gerçek. Şimdiye dek Johnson’ı hep müzisyenlerden dinledik. Bir de ailesinden dinlemek isterseniz, kitabı okumanızı tavsiye ederim.
Brother Robert – “Growing Up with Robert Johnson”
Annye C. Anderson with Preston Lauterbach
Hachette Books New York 2020
Yazar: Güray Oskay